Uyku Hastalıkları Merkezleri

• Bu merkezler, tüm uyku hastalıklarının tanı ve tedavisinin yapıldığı yerlerdir.
• Yönetimi Uyku Hastalıkları konusunda eğitimli doktor ya da doktorlar tarafından yapılır.
• Merkez, uyku hastalıkları merkezi olarak, ayrı bir unite olarak tanımlanmalıdır.

Medikal Direktör

• Tıp doktoru olmak zorundadır
• Uyku bozuklukları alanında eğitimli olmak zorundadır.    
• Uyku Bozuklukları ile ilgili sertifika ve kurs programlarına katılmış olmalıdır.
• Kredilendirilmiş uyku bozuklukları merkezlerinde tanımlanan sürelerde çalışmış olmalıdır.

Diğer Personel

Uyku Teknisyeni:

• Polisomnografi kalibrasyonu ve kullanmasını bilmelidir.
• Kayıt sırasında ortaya çıkan acil durumlarda, sorunu giderecek düzenlemeleri yapabilmeli  ve kaydedebilmelidir.
• Kaydın elle (manuel) değerlendirmesini (skorlamasını) yapabilmelidir.
• Uyku Teknisyeni eğitimi, belirlenen merkezlerde, belli süre ile çalışmayı kapsar

Uyku Laboratuvarı Standartları

Odalar;

• Odalar 10-12 metrekare boyutlarında olmalıdır.
• Uyku hastalıkları merkezinde en az iki oda bulunmalıdır.
• Polisomnografi yatağı aşağıda tanımlanan kriterleri mutlaka karşılamalı:
• Her yatak odasında sadece bir PSG yatağı olmalı,
• PSG yatağı olarak onaylanmış yataklar, polisomnografik kayıt sırasında kaydedilmek istenen tüm biyosinyallerin alınmasına olanak sağlamalı.
• Yatak odaları uyku alanında profesyonel tanı ve tedavinin yapılacağı, gece ve gündüz yapılmak istenen tüm çalışmalar ve gündüz uykululuk değerlendirilmesinin yapılmasını olanaklı kılacak teknik donanıma sahip olmalıdır.
• Odalar, özellikle ses ve ışığa karşı olmak üzere, bina içi ve dışı uyaranlar açısından yalıtılmış olmalıdır.
• Isı ve Havalandırma için uygun donanıma sahip olmalıdır.
• Multiple sleep latency test(MSLT), gibi gündüz yapılacak değerlendirmeleri olanaklı kılacak kadar uygun karartmaya olanak sağlamalıdır.
• Odalarda ya da laboratuvarda lavabo, banyo, tuvalet bulunmalı.
• Temel ihtiyaçlar hastanın evini aratmayacak konforda olmalıdır.
• İki yollu ses bağlantısı, düşük ışık ya da infrared ile çalışan kayıt ekipmanı ve video cıhazı bulunmalı, bunlar kontrol odası ile bağlantılı olmalıdır.
• Engellilerin de tetkik edilebilmesine olanak sağlamalıdır.

Kumanda Odası:

• Odalarla aynı katta olmalıdır.
• Laboratuvarın merkezi yerinde olup, tüm odalara eşit mesafede olmalıdır.
• Odalarla devamlı ses bağlantısı olmalıdır,
• Donanımı,teknisyene aynı anda tüm odaları monitörize edebilme olanağını sağlamalıdır.
• Kumanda odası yeterince geniş olmalı,
• Teknisyen için uygun uygun izleme olanak sağlamalıdır ve uygun  konforu içermelidir.

Laboratuvar El kitabı;

• Merkez de yapılan işleri ve uygulamaları  tanımlayan yazılı el kitabının bulunması gerekir.
• Bu el kitabı günlük yapılacak işleri gün be gün tanımlamalıdır.
• Teknisyenin baş vurduğunda yararlanacağı tüm bilgileri(acil durum, kayıt, başvurulacak kişiler v.b.) kapsamalıdır.
• Yapılan testlerin (PSG,CPAP titrasyonu, MSLT,Epilepsi takibi v.b.) detaylarını göstermelidir.
• Hasta kabulu sırasında yapılması gerekenleri içermelidir.
• Merkez aynı zamanda ulusal uyku derneği kılavuzunıda izlemekle sorumludur.

Ekipman;

• Her oda, en az 16 kanal (6 tanesi EEG, EOG, 3 EMG) içeren bir polisomnografa bağlı olmalıdır.
• Polisomnografi cihazı, AC kanalları yanısıra DC kanallarda da kayıt yapacak donanıma sahip olmalıdır.
• Solunum kanalları,oksimetre,EKG,Bacak EMG,Vücut pozisyonu,mikrofon olmalıdır.
• Polisomnografi cihazında alınan kayıtların (tüm gece) 30 yada 60 saniyelik epoklar şeklinde gösterebilir olması gerekir.

Standart Uyku Polisomnografisi için Minimum Montage

• 6 EEG (e.g. F4-M1,C4-M1,O2-M1 or F3-M2, C3-M2, O2-M2)
• 2 EOG
• 3 mentalis/submentalis EMG
• SaO2
• Horlama sinyali
• Vücut Pozisyon Sensörü
• Nazal Basınç /akım sinyali (tek başına termistor kullanılmıyor, beraberinde nazal kanülde kullanılıyor.)
• Solunum Çabası için Validite edilmiş Metod
• 2 EMG, tibialis anteriyor
• EKG, tek kanal
• Video görüntüleme ve eş zamanlı kayıt

Polisomnografi

• EEG, EOG, EMG (Submental)
• Oro-Nazal Hava Akımı (Airflow)
• Torako-Abdominal Hareketler
• Oksimetre
• EKG
• EMG (Tibial)
• Vücut Pozisyonu
• Trakeal mikrofon

Kayıt İşlemleri;

• Uyku merkezi ya da laboratuvarında kayıt işlemleri, medikal direktörün sorumluluğu altında uyku teknisyenleri tarafından yapılır.
• Uyku laboratuarı için, sağlık alanında eğitimi de olan, en az iki uyku teknisyeni bulundurmalı, bir teknisyen en çok iki hastadan sorumlu olmalıdır.
• Uyku Laboratuvarı Örgütlenmesi ve Yönetimi
• Uyku laboratuvarlarında, çalışmalar gece ve gündüz kesintisiz yürütülecek şekilde planlanmalıdır.
• Gece ve gündüz teknisyenleri arasında vardiyalar devamlılık içinde yürütülecek şekilde planlanmalıdır.

Tanısal Testler

• SDC de Rutin olarak uygulanan ek tanısal testler aşağıdaki gibi sıralanır.
• Fizik Muayene
• Klinik Araştırmalar(laboratuar analizleri, radiyoloji, solunum fonksiyon testleri v.b.)
• MSLT,
• MWT
• Uyku Günlüğü
• Uyku Anketleri [e.g. Pittsburg Sleep Quality Index(PSQI), Epworth Sleepiness Scale (ESS), Stanford Sleepiness Scale (SSS), etc.]
• Psikolojik ve Kişilik Testleri Anketleri (e.g. MMPI, etc.)
• Nöröfizyolojik Değerlendirme (vigilans, psikometrik ve kognitif Testler.)
• Diğerleri

Polisomnografide hangi parametreler kaydedilmelidir ?

Uykuya ait parametreler

• EEG
• EOG
• EMG
• EKG

EEG -Önerilen

• F4-M1
• C4-M1
• O2-M1

F3, C3, O1 ve M2 derivasyonları yedek olarak yerleştirilmeli ve gerekirse aşağıdaki şekilde kayıt alınmalı

• F3-M2
• C3-M2
• O2-M2

EOG - Önerilen

• E1-M2 (E1; sol dış kantusun 1 cm altı)
• E2-M2 (E2; sağ dış kantusun 1 cm üstü)

Uyku Fazları

• W: ‘’Wakefullness’’
• N1:  ‘’NREM 1’’
• N2:  ‘’NREM 2’’
• N3:  ‘’NREM 3’’ (NREM3 ve 4 birleştirildi)
• R :   ‘’REM’’
• 30 sn epok

Tek epokta birden fazla uyku dönemine ait özellik  var ise, epoğun en çoğuna hakim olana göre skorlanır.

Polisomnografide hangi parametreler kaydedilmelidir ?

 Solunuma ait parametreler;

•  Oro-nazal hava akımı
•  Torasik ve abdominal solunum hareketleri
•  Oksijen saturasyonu
•  Solunum sesleri
•  Karbondioksit ölçümü
•  Intratorasik efor

Uyku Laboratuvarı Standartları

Polisomnografide hangi parametreler kaydedilmelidir ?

•  Diğer parametreler
•  Pozisyon
•  Ekstremite hareketleri (EMG)
•  Penil tümesans (NPT)
•  Vücut ısısı
•  Ösofageal pH

Polisomnografik kayıtların değerlendirilmesi

•  Uykuya ait parametreler
•  Uyku latensi
•  Uyku fazlarının süresi
•  Uyku fazlarının yüzdeleri
•  Toplam uyku süresi
•  Uyku etkinlik ve devamlılık endeksleri
•  Davranışsal ve biyoelektrik uyanıklık sayısı
• Solunuma ait parametreler
• Apne ve/veya hipopne indeksi
• Solunum eforu indeksi
• Anormal solunum olayı indeksi
• Anormal solunum olaylarının süresi
• Minimum 02 değeri
• EKG değişiklikleri
• Maksimum intratorasik basınç
• Uyku ve Solunum parametreleri korelasyonu
• Uyku fazları ile solunum olaylarının ilişkisi
• Vücut pozisyonu ile solunum olaylarının ilişkisi
• Görsel
• Manuel(Elle)
• Otomatik analiz ile yapılır.

Kaynak

Uyku Laboratuarının Örgütlenmesi ve Yönetimi - Doç. Dr. Sadık Ardıç